ضمیر چیست؟ آموزش ضمیر و مرجع ضمیر

ضمیر و مرجع ضمیر چیست و چگونه از آن در زبان فارسی استفاده می کنیم؟

در این مقاله به شما انواع ضمیر و توضیح آن را به طور کامل و همراه با مثال توضیح می دهیم تا در آینده مشکلی در تشخیص گروه های فعلی ادبیات نهم و دیگر موارد که نیاز به تجزیه و تحلیل ابیات و متون دارند، نداشته باشید؛ پس با ما تا انتهای این مقاله در سایت تجزینو همراه باشید.

ضمیر چیست؟

به کلمات یا حروفی که جایگزین اسم می شوند و از تکرار اسم جلوگیری می کنند، ضمیر می گوییم. و همچنین به اسمی که ضمیر، جانشین آن می شود، مرجع ضمیر گفته می شود.
مثلا به جای گفتن: «کتاب علی سبز است» می گوییم: « کتاب او سبز است»

در مثال بالا «او» ضمیر است و «علی» مرجع ضمیر است.

مانند: باران تیر بر سرِ هرمز و شجاع و پسران قهرمانِ او باریدن گرفت.

در مثال بالا «او»  ضمیر است و جانشنی اسم «هرمز» شده است و از تکرار «هرمز» جلوگیری کرده است؛ بنابراین به «هرمز» مرجع ضمیر می گویند.

انواع ضمیر

ضمایر در فارسی هفتم یا کلا در زبان فارسی، به سه دسته تقسیم می شوند:

• ضمیر پیوسته یا متصل
• ضمیر گسسته یا منفصل

ضمیر پیوسته

همانطور که از نامش پیداست، به ضمیری که مستقل و جدا نیست و به کلمه یا اسم می چسبد، ضمیر پیوسته(ضمیر متصل) می گویند.

در جدول زیر، انواع ضمایر پیوسته را به همراه شخص و شمارشان آورده ایم. (چقدر ما خوبیم;))

مانند:

(سر و کارَش با عشق و ایمان است.)

در این مثال «-َش» ضمیر پیوسته، سوم شخص مفرد است.

(دهقانان ، خانه و زندگی خودِشان را رها کردند.)

در این مثال نیز «-ِشان» ضمیر متصل، سوم شخص جمع می باشد.

(آن مریض سَرَش درد می کند.)

در مثال بالا، «-َش» ضمیر متصل، سوم شخص مفرد است.

(کتابَت را از کجا خریده ای؟)

در مثال بالا، «-َت» ضمیر پیوسته، دوم شخص مفرد می باشد.

ضمیر گسسته

به ضمیری که مستقل و جدا از اسم و کلمه می باشد، ضمیر گسسته یا ضمیر منفصل می گوییم.

در جدول زیر نیز برایتان انواع ضمایر گسسته و منفصل را به همراه شخص و شمار آورده ایم.

شخص/شمار	مفرد	جمع
اول شخص	من	ما
دوم شخص	تو	شما
سوم شخص	او	آنها

مانند:

(ما به کرج سفر کردیم.)

در مثال بالا، «ما» ضمیر گسسته، اول شخص جمع است.

(شما خانه زیبایی دارید.)

در مثال بالا نیز «شما»،ضمیر منفصل، دوم شخص جمع می باشد.

(آنها ایرانی هستند.)

در این مثال، «آنها»، ضمیر جدا، سوم شخص جمع است.

(تو راه خانه را گم کردی.)

در مثال بالا هم «تو»، ضمیر گسسته و از نوع دوم شخص مفرد می باشد.

نکته: ضمیر گسسته در نقش های دستوری، به صورت های نهاد، مضاف الیه، متمم و مفعول به کار می رود.

نکته: گاها ممکن است ضمیر منفصل، خود را حذف و پنهان کرده باشد که در این صورت تنها از شخص و شمار گروه های فعلی می توانیم نوع آن (شخص و شمار) را تشخصی دهیم. به مثال پایین توجه کنید:

«علی را ندیدی؟»

در مثال بالا که بیشتر در گفتار استفاده می شود، «تو»، ضمیر گسسته دوم شخص مفرد است که تنها راه تشخیص این اطلاعات، نگاه به فعل مان یعنی «ندیدی» است؛ درواقع جمله ما به صورت زیر بوده است:

«تو علی را ندیدی؟»

تا اینجا هرچه را که باید درمورد ضمایر فارسی هفتم می دانستید را گفتیم.

به شما قول می دهیم که…

اگر در مبحث ضمیر حرفه ای نشوید، در تشخیص گروه اسمی و گروه فعلی که در آینده خواهید آموخت، به مشکل خواهید خورد.

تنها راه این که بتوانید در تشخیص ضمایر حرفه ای شوید، تمرین و دیدن مثال های فراوان است؛ برای همین ما بسته ای تحت عنوان بسته تجزیه تحلیل آماده کردیم که شامل ۲ جزوه است.

جزوه اول دفتر تمرین شما خواهد بود و در آن تمام اشعار کتاب که به صورت گرافیکی طراحی شده است، را مشاهده خواهید کرد؛ در جزوه دوم نیز برایتان جزوه اول را پر کرده ایم تا با بررسی آن، اشتباهات خود را دریابید و با بررسی آن، مهارت خود را بالاتر ببرید.

تجزیه تحلیل یعنی:

• مشخص کردن آرایه های ادبی
• مشخص کردن نقش های دستوری
• مشخص کردن گروه های اسمی
• مشخص کردن گروه های فعلی
• مشخص کردن تعداد جمله

برای کسب اطلاعات بیشتر، اینجا کلیک کنید.

به شما قول می دهیم اگر مبحث ضمیر و مرجع ضمیر را به خوبی درک کنید، بسیاری از مشکلاتی که در آینده برای تشخیص گروه های اسمی و گروه های فعلی خواهید داشت، حل خواهد شد.

نمونه سوال

حال برای محک زدن خود می توانید به سوال زیر پاسخ دهید.

در کدام گزینه ضمیر پیوسته(متصل) وجود ندارد؟
۱. به نام آن که جان را فکرت آموخت
۲. تو کجایی تا شوم من چاکرت؟
۳. گفت :« ای موسی ، دهانم دوختی»
۴. چارُقَت(=کفش چرمی) دوزم، کنم شانه سرت

پاسخ) گزینه۱

«ت» در «فکرت» مربوط به خود کلمه است و ضمیر پیوسته نیست.

بررسی سایر گزینه ها:

گزینه۲: چاکرَت «-َت»

گزینه۳: دهانَم«-َم»

گزینه۴: سَرَت«-َت»

برای دیدن پاسخ، روی سوال کلیک کنید.

امیدواریم از مقاله ضمیر و مرجع ضمیر چیست لذت برده باشید و ضمیر و مرجع ضمیر را آموخته باشید.

سوالات متداول